خودشناسی یعنی چه؟
خودشناسی یک مسئله روانشناسی است که قدمت بسیار بالایی در جهان دارد. از زمان های قدیم فیلسوفان و اندیشمندان مختلفی به اهمیت شناخت خود اشاره کرده اند و در کتاب های زیادی درباره آن میخوانیم.
در حقیقت خودشناسی به معنی شناخت رفتارها، افکار ، احساسات و ویژگی‌های شخصیتی خودتان است. چند ثانیه زمان بگذارید و جواب این سوال را به خودتان بگویید:
من چه کسی هستم؟
پاسخی که به سوال بالا دادید نشان دهنده میزانی که خودتان را میشناسید. تصوری که شما از خودتان دارید به شیوه ی نگرش شما بستگی دارد. جوری که شما خودتان را تعریف میکنید؛ ایجاد کننده سبک زندگی اختصاصی شماست.
اگر به حد زیادی از ارزش ها، ضعف‌ها، نیازها و خواسته های خودتان در زندگی خبر داشته باشید یعنی خودتان را به خوبی میشناسید.
اما اگر گاهی وقت ها از رفتارهایتان سر در نمی آورید یا کنترلی روی خودتان ندارید؛ باید خودشناسی را در اولویت کارهایتان قرار دهید. شناخت خود، اهمیت بالایی در زندگی هر انسانی دارد.
خودشناسی یعنی من چه کسی هستم؟
اهمیت خودشناسی در زندگی
شناخت خود کار راحتی نیست. سختی های خاصی دارد و برای رسیدن به آن باید زمان گذاشت؛ اما تمام افراد موفق و خوشبخت دنیا به اهمیت آن اشاره کرده‌اند. اهمیت شناختن خودمان در چیست؟ چرا باید خودمان را بشناسیم؟ موارد زیر مهمترین دلایل شناختن خودتان است اما اهمیت آن به این موارد محدود نمیشود.
شما ایجاد کننده اتفاق های زندگیتان میشوید نه این که آن ها زندگی شما را بسازند.
متوجه میشوید شما هستید که به طور آگاهانه و ناخودآگاه زندگیتان را می‌سازید.
باعث میشود درک بیشتری نسبت به دنیای درونی و بیرونی خود پیدا کنید.
در تصمیم گیری و نحوه تفکر به انسان تواناتری تبدیل میشوید.
باعث پیدا کردن هدف زندگی و حرکت به سوی آن می شود
باعث میشود به انسان تاثیرگذارتری تبدیل شوید.
قدرت تغییر دنیای اطراف خود را پیدا میکنید.
تصویر ذهنی شما از دنیا تغییر پیدا میکند.
کنترل شما را روی زندگیتان افزایش میدهد.
کیفیت زندگی خودتان را بهبود میدهید.
کمک میکند زندگی خود را بهتر بفهمید.
کارکرد ذهن خود را افزایش میدهید.
هدف از شناخت خود
اگر از من بپرسید هدف خودشناسی چیست؛ در یک جمله آن را خلاصه میکنم: هدف از شناخت خود داشتن زندگی بهتر است. همه ما انسان‌ها دلمان میخواهد زندگی بهتر و موفقتری داشته باشیم. برای شروع هر کاری و برای رسیدن به هر هدفی باشد توانایی ها و ضعف های خود در زندگی را بشناسیم.
با شناخت خود است که میتوانیم راه زندگی خودمان را ترسیم کنیم و خوشبخت باشیم. برای همین است که بزرگترین انسان های دنیا در زمینه های مختلف از گذشته تا به امروز، ما را به شناخت خود دعوت کرده اند.
هدف از خودشناسی چیست؟
چگونه به خودشناسی برسیم؟
درست است که خودشناسی راه دراز و پر پیچ و خمی است اما همین که شما در حال خواندن این مقاله هستید یعنی در مسیر رسیدن به آن قرار گرفته اید. برای این که بتوانید خودتان را بشناسید، باید چند قدم اساسی بردارید.
قدم اول: از بیرون به خودتان نگاه کنید
گاهی وقت ها تصور کنید خودتان نیستید! به عنوان یک نفر دیگر به خودتان و رفتارهایتان نگاه کنید. سعی کنید دلیل رفتارهای مختلف خود را تشخیص دهید. جوری رفتار کنید که انگار یک انسان دیگر هستید که قرار است خودتان را در مسیر زندگی بررسی کنید. موقعی که اشتباهی میکنید، به عقب برگردید و ببینید در هر مرحله چه انتخاب هایی کردید و چرا این کار را کرده اید.
قدم دوم: ببینید چه هدف و رویایی در زندگی دارید
همانطور که گفتم مهمترین هدف خودشناسی داشتن زندگی بهتر است. برای این که به انسان خوشبخت‌تری تبدیل شویم باید به انتخاب هدف فکر کنیم و برای رسیدن به آن تلاش کنیم.
این اهداف میتوانند کوتاه مدت یا میان مدت و بلند مدت باشند. هدف ها مسیر اصلی زندگی ما را مشخص میکنند. رسیدن به هدف به ما در زندگی انگیزه میدهد و ما را به انجام کارهای مختلف تشویق میکند.
قدم سوم: ارزیابی شخصی داشته باشید
اگر میخواهید خودتان را بشناسید باید کارهایتان را ارزیابی کنید. بعد از تمام شدن کارهای مختلف سعی کنید عملکرد و انتخاب هایتان را بررسی کنید. این کار تاثیر زیادی در شناخت خود دارد و باعث میشود به شکل عمیقی خودتان را بشناسید.
موقع سال نو یا روز تولدتان به سالی که گذراندید توجه کنید و ببینید در کجا ضعف داشتید؟ در چه مرحله ای میتوانستید بهتر عمل کنید؟ و یا این که اصلا در مسیر رسیدن به هدف های خود هستید؟ من در چه چیزی استعداد دارم؟ چیزهایی که از خودتان فهمیدید را یادداشت کنید و سعی کنید از خودتان و شرایطی که در آن قرار دارید یک ارزیابی کلی کنید.
آیا به دنبال کشف استعدادهای خود هستید؟
کشف استعدا به شما کمک می کند انسان موفق تری باشید. برای استعدادیابی خود می توانید بر روی دکمه زیر کلیک کنید.
چگونه استعداد خود را کشف کنیم
قدم چهارم: مسیر خود را ترسیم کنید
به خودتان و آرزوهایتان فکر کنید. ببینید از زندگی چه میخواهید. خودشناسی قرار است به شما در انتخاب هدف زندگی و رسیدن به هدف به شما کمک کند. سعی کنید بعد از این که هدف زندگی خود را انتخاب کردید، تمام جوانب رسیدن به آن را ارزیابی کنید.
ببینید برای این که به هدفتان برسید باید چه توانایی ها و شرایطی داشته باشید. آیا این توانایی ها و شرایط را در خود میبینید؟ باید برای داشتن این توانایی ها چیزی را یاد بگیرید؟ ترسیم مسیر زندگی به شما کمک میکند خواسته ها، توانایی ها و ضعف های خود را بهتر بشناسید.
چگونه به خودشناسی برسیم؟
چگونه به خود شناسی برسیم ؟
برای دستیابی به شناخت خود نیاز دارید تمرین های مختلفی را انجام دهید و روش‌های متفاوتی را تجربه کنید. راه های زیر به شما کمک میکنند خوتان را بهتر از قبل بشناسید.
۱. خودآگاهی و مدیتیشن را تمرین کنید
خودآگاهی یعنی توجه به خود و اتفاقاتی که در زمان حال در درون شما می افتد. با خودآگاهی میتوانید در زمان مناسب توجه خودتان را از بیرون به دنیای درونی خود منتقل کنید. مدیتیشن هم چنین ساختاری دارد. با استفاده از تمرکز روی بدن و ذهن خود میتوانید ذهنتان از عوامل بیرونی پاک کنید و بهتر از قبل افکارتان را بشناسید.
با تمرین مدیتیشن نسبت به حال درونی و عکس العمل های خود آگاهی بیشتری پیدا میکنید. تمرین مداوم مدیتیشن، به افزایش تمرکز شما کمک می کند و باعث میشود هم دنیای درون و هم دنیای بیرونی خود را بهتر بفهمید.
۲. از خانواده و دوستان نزدیک خود بپرسید
یکی از بهترین روش های خودشناسی، پرسیدن از افرادی است که شما را میشناسند. از آن ها بپرسید چه فکری درمورد شما میکنند؟ چه ویژگی‌ای از شما برایشان مشخص و بارز است؟ چه چیزی در شما آن ها را شگفت زده میکند؟
با انسان های مختلف با دیدگاه های متفاوت از هم صحبت کنید. دریافت آن ها را بررسی کنید و ببینید بر اساس چه رفتاری، چنین تصویری از شما دارند.
۳. یوگا کنید
یوگا یک نوع فعالیت فیزیکی است که روی ذهن شما هم اثر بالایی میگذارد. زمانی که در یوگا بدن خودتان را کش میدهید یعنی در حال یاد گرفتن انعطاف پذیری و خودشناسی هستید. شاید باورتان نشود اما با استفاده از یوگا شناختتان نسبت به خودتان بیشتر میشود.
در حقیقت شناخت بدن به شما کمک میکند؛ نوع تفکر و رفتار ذهنی خودتان را بهتر بشناسید. اگر یوگا و مدیتیشن را با هم همانگ کنید و هر دوی آن ها را انجام دهید تاثیر خیلی بیشتری هم دریافت میکنید. چون شناخت ذهن و بدن خود را با هم همراه میکنید.
۴. یادداشت کردن هیجانات مختلف
از دفتر خاطرات استفاده کنید. سعی کنید هیجانات مختلف خود از خشم و ناراحتی گرفته تا شادی و عشق را یادداشت کنید. با این کار با رفتارها و عکس العمل های خود آشنا میشوید و میتوانید بعدا که از آن هیجانات عبور کردید خودتان را به بهترین شکل ارزیابی کنید.
خودتان را در بند شکل خاصی از نوشتن گرفتار نکنید. هروقت خواستید؛ هر جور که دوست داشتید بنویسید. شعر، جمله، خاطره یا هر چیزی که اسمش را میگذارید. نوشتن باعث نظم دهی بیشتر ذهن شماست و توجه شما را به خودتان افزایش میدهد.
۵. هدف های خود را انتخاب کنید
عوامل زیادی روی انتخاب هدف ما انسان ها تاثیرمیگذارد. برنامه ریزی و مدیریت زمان داشته باشید و با تمرکز حواس مشغول انتخاب هدف شوید. در تعیین هدف های خود در زندگی با ارزش های خود و چیزهایی که از زندگی میخواهید آشنا میشوید.
سعی کنید هدف خود را از جنبه های مختلف بررسی کنید و ببینید به چه دلیل دلتان میخواهد به یک جایگاه مشخص برسید. رابطه انتخاب هدف با خودشناسی یک ارتباط دو طرفه است. به صورتی که هم انتخاب هدف باعث میشود در شناخت خود پیش بروید؛ هم خودشناسی شما را به سمت انتخاب هدف های بهتری میبرد.
چالش سی روزه خودشناسی
اغلب آدم‌ها فکر میکنند خودشان را به خوبی میشناسند. اما وقتی درمورد ارزش ها و عادت هایشان در زندگی می‌پرسیم؛ نمیتوانند پاسخ این سوال ها را بدهند. با شناخت خود، دلیل رفتارهایمان را میفهمیم و به بهترین شکل به سمت چیزی که میخواهیم حرکت میکنیم.
شناخت خود یکی از بزرگترین و اساسی‌ترین مراحل رسیدن به موفقیت است. در چالش خودشناسی زیر، برای شما سی سوال قرار داده ایم که با جواب دادن به آن ها خودتان را بهتر از قبل بشناسید.
پیشنهاد میکنم که در سی روز پشت سر هم، هرروز به یکی از این سوالات جواب دهید و خیلی خوب به پاسخ های خود فکر کنید.
روز ۱ ام:
توی ۶ ماه آینده خودتو در چه جایگاه و حالی میبینی؟ توی یک سال آینده چطور؟ توی پنج سال بعد چی؟
روز ۲ ام:
بزرگترین موفقیت زندگی رو چی میدونی؟
روز ۳ ام:
توی یه روز ایده‌آل چه کارهایی دوست داری انجام بدی؟
روز ۴ ام:
اگر میتونستی همین الان یه چیزی رو توی زندگیت تغییر بدی؛ اون چیز چی بود؟
روز ۵ ام:
۵ تا از ویژگی‌های خوبی که داری رو بنویس
روز ۶ ام:
اگه زمان و پول نامحدود داشتی چه کاری باهاشون میکردی؟
روز ۷ ام:
شغل رویاییت رو تصور کن چه ویژگی هایی داره؟
روز ۸ ام:
چه زمانی اعتماد به نفس بالایی داری و از خودت خوشت میاد؟
روز ۹ ام:
بزرگترین قهرمانت توی زندگی کیه؟ و چرا؟
روز ۱۰ ام:
چه کاری توی زندگیت بوده که فکر میکردی نمیتونی انجامش بدی ولی در نهایت تونستی؟
روز ۱۱ ام:
فکر میکنی دوستات تو رو چطور آدمی میدونن؟
روز ۱۲ ام:
۳ تا از بهونه‌هایی که برای عقب انداختن انجام کارا توی زندگیت میاری چی هستن؟
روز ۱۳ ام:
با سه سال پیشِ خودت چه فرق‌هایی داری؟
روز ۱۴ ام:
آیا از شیوه‌ای که داری زمانتو صرف میکنی خوشحالی؟ دوست داری چه تغییری در اون بدی؟
روز ۱۵ ام:
چه چیزی توی زندگیت وجود داره که اگه یه تغییر مثبت کوچیک کنه یه تاثیر بزرگ روی زندگیت میذاره؟
روز ۱۶ ام:
ده تا چیزی که درمورد خودت دوست داری چیه؟ چرا؟
روز ۱۷ ام:
اگه میتونستی یه قدرت فراطبیعی داشتی؛ اون چیز چی بود؟ چرا این انتخاب رو کردی؟
روز ۱۸ ام:
اگر فقط میتونستی ۳ تا چیز رو برای خودت داشته باشی چه چیزهایی رو انتخاب میکردی؟
روز ۱۹ ام:
آخرین باری که احساس زنده بودن کردی کی بوده؟ چی کار میتونی بکنی که اون حال رو دوباره تجربه کنی؟
روز ۲۰ ام:
دلت می‌خواد مردم تو رو چطور آدمی به یاد بیارن؟
روز ۲۱ ام:
درمورد چی اغلب وقت‌ها رویاپردازی میکنی؟
فکر میکنی چرا؟
روز ۲۲ ام:
گذشته چه تاثیراتی روی تو گذاشته که به آدم الانت تبدیل شدی؟
روز ۲۳ ام:
چه زمان‌هایی احساس آرامش میکنی؟
روز ۲۴ ام:
درمورد چه چیزی میتونی حداقل ۲۰ دقیقه صحبت و سخنرانی کنی؟
روز ۲۵ ام:
اگه میتونستی خودت رو تو سه کلمه توصیف کنی، اون سه کلمه چی بودن؟
روز ۲۶ ام:
اگه میتونستی یه توصیه به گذشته خودت کنی؛ اون چی بود؟
روز ۲۷ ام:
چه چیزی توی زندگیت از همه چیز بیشتر ارزش داره؟
روز ۲۸ ام:
خاطره مورد علاقه‌ت چیه؟ چرا؟
روز ۲۹ ام:
اگر امروز روز آخر زندگیت باشه چطور اونو سپری میکنی؟
روز ۳۰ ام:
چندتا از اشتباهات گذشته‌ت رو به یاد بیار آیا خودت رو به خاطر اون‌ها بخشیدی؟
چی کار میتونی بکنی که دیگه تکرار نشن؟
فواید خودشناسی چیست؟
اگر تصمیم گرفته اید که کم کم خودتان را بشناسید ؛ حتما دوست دارید از فواید این کار هم با خبر شوید. شناخت خود مزایای خیلی زیادی برای شما ایجاد میکند. مثال های زیر تنها بخشی از فواید آن است.
احساس خوشبختی
تضاد درونی کمتر
افزایش قدرت تصمیم گیری
کنترل بیشتر روی خود و دیگران
بیشتر شدن صبر
درک بیشتر دیگران
بهبود روابط اجتماعی
رسیدن به هدف‌های زندگی
فواید خودشناسی
مراحل خودشناسی
همانطور که گفتم شناخت خود مسئله مهم و همیشگی انسان‌ها بوده است. طبق نظرات اندیشمندان علم روانشناسی و فلسفه، خودشناسی به طور کلی چهار مرحله دارد.
مرحله اول: خودشناسی
در این مرحله شما با نیازها، خواسته‌ها، ضعف‌ها، توانایی‌ها و احساسات خود آشنا میشوید. برای مثال دلیلی ناراحتی خود را میفهمید. اگر کسی از شما بپرسد چرا ناراحتید؟ میتوانید دلیل آن را پیدا کنید. چراکه به خوبی خودتان را میشناسید و میدانید به خاطر چه ضعف یا احساسی چنین چیزی را تجربه میکنید.
مرحله دوم: خودآگاهی
خیلی از افراد فکر میکنند خودآگاهی همان خودشناسی است. اما این دو مفهوم تفاوت عمده‌ای با هم دارند. خودآگاهی یعنی درک احساسی که در همین الان دارید نه پیدا کردن علت آن احساس. در مثال قبلی احساس ناراحتی شما آنقدر واضح و مشخص بود که دیگران هم میتوانستند متوجه آن شوند.
یا حداقل خودتان به طور واضح حسی که داشتید را میفهمیدید. حالا شرایطی را تصور کنید که چیزی در حال اتفاق در ذهن و ناخودآگاه شماست و این اتفاق باعث رفتاری در شما میشود.
مثلا خشم درونی شما از کسی که خودتان به آن آگاه نیستید اما باعث بدرفتاری با او میشود. در این حالت شما خودآگاه نیستید. اما اگر بتوانید اتفاقات ذهن خود را بدون داشتن نشانه های واضح و علت های مشخص درک کنید و بفهمید چه احساسی دارید؛ یعنی به خودآگاهی رسیدید.
مرحله سوم: کنترل
مرحله سوم با تمرین های بسیار به دست می‌آید. در این مرحله شما پس از خودشناسی و خودآگاهی قابلیت کنترل ذهن خود را به دست می آوربد. شما میتوانید با این ویژگی مانع رشد احساسات بد و مخرب در ذهنتان شوید و ذهن و بدن خود را به سمتی ببرید که خودتان میخواهید.
مرحله چهارم: قدرت
در این مرحله شما قدرت تاثیرگذاری زیادی روی خود و دیگران دارید. با این قدرت علاوه بر این که میتوانید رفتار و ذهن خود را کنترل کنید؛ میتوانید آن را تغییر هم بدهید. رسیدن به این مرحله تمرین و تداوم بسیاری میخواهد.
با یادگیری شناخت خود میتوانید زندگی بهتری را تجربه کنید. هیچوقت برای خودشناسی دیر نیست پس در هر سنی که هستید از همین امروز شروع کنید و سعی کنید با خودتان آشنا شوید. خودتان را دوست داشته باشید و بدانید همه انسان ها ضعف‌هایی دارند. با شناخت خود به نسخه بهتری از خودتان تبدیل میشوید.